رئوف پیشدار*- روزنامه اطلاعات: کبوترهایی که سال‌هاست هر صبح پُشت پنجره اتاقم آواز می‌خوانند که دانه‌ای برایشان بریزم، امروز هم نیامدند. دل‌تنگ شانم، خیلی زیاد، آخر معرفت اند، اگر روزی دیر کنار پنجره بروم حتی با دست خالی، برایم آواز دلتنگی می‌خوانند.

ساعت ٧:٣٢ دقیقه دوشنبه دهم آذرماه ١۴٠۴ شاخص کیفیت هوا در سایت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران ١۴١ و ناسالم برای همه است!

«پگاه» یک دختر وبلاگ نویس تهرانی شاید ده سال قبل از  وضعیت سیاه امروز، دودی و جهنمی شدن هوای شهر را «هشدار» داده و نوشته بود که آلودگی هوا باعث تلف شدن و مهاجرت پرنده ها از تهران می شود. در مطالعات زیست محیطی سال‌ها بعد این فاجعه تایید شد.

حکم شده است که رفت و آمد خودروها زوج و فرد شود. مسئول ۶٠ درصد آلودگی هوای تهران خودروهااند، دستور است که کسبه دیرتر به سر کار بیایند، مدرسه ها و دانشگاه‌ها و ادارات هم تعطیل است، خسارت میلیاردی، میلیاردی! اما! استقبال تهرانی ها از متوقف کردن ماشین چندان زیاد نیست. 

رئیس اجرائیات پلیس راهور گفته است که فقط در هشت ماه از ابتدای سال، ۱۷۰ میلیون تخلف رانندگی را در کشور، تنها دوربین های کنترل ترافیک ثبت کرده اند!

رانندگان این‌ها کسانی اند که همیشه هم بوده اند، مرگ برای همسایه است، من نفهمیدم در این شرایط حساس و آلوده مثلا املاکی محل ما کجای کارش خیلی حیاتی است که صبح تازه خورشید زده، مثل هر روز کرکره را بالا زده است.

«محسن فرهادی» رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت روز یک‌شنبه نهم آذر اعلام کرد که در سال ۱۴۰۳، بیش از ۵۸ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در کشور گزارش شده که بیش از هشت هزار مورد آن مربوط به استان تهران است.

بانک جهانی گفته است؛ آلودگی هوا سالانه حدود ۲۳میلیارد دلار به ایران خسارت وارد می‌کند؛ رقمی که بخش عمده آن مربوط به مرگ‌های زودرس ناشی از آلودگی هوا است.

دکتر  «عباس شاهسونی» ،دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی می‌گوید:طبق داده‌های «مؤسسه بار بیماری‌ها»، ۱۵درصد از کل مرگ‌ومیر در ایران به آلودگی هوا نسبت داده می‌شود؛ رقمی بسیار بالاتر از میانگین جهانی.

او می‌افزاید: در سطح جهان نیز هزینه مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا سالانه به ۱/۸ تریلیون دلار می‌رسد؛ یعنی حدود ۶درصد از تولید ناخالص جهانی از بین می‌رود.

از این رقم، ۸۵درصد مربوط به مرگ‌های زودرس و ۱۵درصد مربوط به بیماری‌های منتسب به آلودگی هواست.

براساس برآوردها، در مجموع حدود سه میلیارد دلار از خسارت سالانه آلودگی هوا در ایران مربوط به بیماری‌هایی است که مستقیماً به آلودگی هوا نسبت داده می‌شود. 

رئیس اورژانس کشور هم گفته است که سازوکار استقرار آمبولانس ها در هوای آلوده برای امداد رسانی روشن نیست و اورژانس آمبولانس کافی ندارد. 

موج شدید آلودگی هوا در تهران و چندین کلانشهر و استان دیگر، در روزهای اخیر مجموعه‌ای از تعطیلی‌ها و هشدارها و اختلال‌های شهری را در پی داشته و شاخص آلودگی در پایتخت طی روزهای اخیر بارها به مرز «ناسالم برای همه» و حتی «قرمز» رسیده است. مسئولان اجرایی، راه‌کارشان تعطیلی و دعا برای وزش باد و بارش باران است؛ کاری که بدون توصیه آنها، بسیاری از مردم می کنند.

رئیس‌جمهور اما وعده داده‌ است مسئولان از این پس، از رویّه های تکراری دست بر می‌دارند و «شیوه‌های نوین» برای مصرف سوخت و آلودگی هوا را به کار خواهند گرفت. با امیدواری، منتظر می‌مانیم.

* روزنامه‌نگار و مدرس دانشگاه